12/05/2017

თეთრი თოვლი - ჩვეულებრივი მოვლენაა, მაგრამ წითელი?

     წითელი თოვლი დედამიწის პოლარულ რეგიონებში ან მათ მახლობლად მდებარე მაღალ მთებში გავრცელებული მოვლენაა. ეს ფენომენი პირველად არისტოტელემ აღწერა, ხოლო 1818 წელს  არქტიკის ექსპედიციიდან დაბრუნებულმა კაპიტანმა ჯონ როსმა ინგლისშიც ჩამოიტანა მისი ნიმუში. 
     როგორც აღმოჩნდა, თოვლის უჩვეულო წითელი (ან ვარდისფერი) შეფერილობის მიზეზი ერთ-ერთი ერთუჯრედიანი წყალმცენარის, კერძოდ, თოვლის ქლამიდომონადას (Chlamydomonas nivalis) მასობრივი გამრავლებაა, რომელიც დროის უმეტეს ნაწილს მოსვენების მდგომარეობაში ატარებს, დათბობასთან ერთად კი სწრაფად გამრავლებას იწყებს. 
     თოვლის ქლამიდომონადა, გარდა მწვანე პიგმენტ ქლოროფილისა,  შეიცავს წითელ კაროტინოიდს - ასტაქსანტინს. თავდაპირველად ახალგაზრდა წყალმცენარე მწვანეა მაგრამ დროთა განმავლობაში სისხლისფერ წითელ ან მუქ ჟოლოსფერ შეფერილობას იღებს. მეცნიერთა აზრით, წითელი ასტაქსანტინი მას ეხმარება ულტრაიისფერი სხივებისგან თავდაცვაში და მზის სითბოს დაგროვებაში. საინტერესოა ისიც, რომ წითლად შეფერილ თოვლს სპეციფიკური, საზამთროს მსგავსი გემო აქვს.
მწვანე თოვლი
ყავისფერი თოვლი
     ზემოთ აღნიშნული წყალმცენარის გარდა არსებობს ისეთებიც, რომელთა გავლენით თოვლი იღებს მწვანე, ცისფერ, ყავისფერ ან შავ შეფერილობას. დღეისათვის ასეთ წყალმცენარეთა 350-ზე მეტი სახეობაა ცნობილი. 



No comments :

Post a Comment